<-PollName->
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
???????: پویان | 
جمعه 26 فروردين 1390
معنای گسترده میراث طبیعی
میراث طبیعی در معنای بسیط آن باید از جنبه های گوناگون مورد بررسی قرار گیرد. براساس تعریف مبنایی ارایه شده در کنوانسیون ۱۹۷۲ یونسکو میراث طبیعی به تشکل های فیزیکی، زیست شناختی و زمین شناختی، محل زیست گونه های گیاهی و جانوری در معرض خطر و مناطق دارای ارزش علمی و حفاظتی و زیباشناسی اطلاق می شود.
میراث طبیعی در معنای بسیط آن باید از جنبه های گوناگون مورد بررسی قرار گیرد. براساس تعریف مبنایی ارایه شده در کنوانسیون ۱۹۷۲ یونسکو میراث طبیعی به تشکل های فیزیکی، زیست شناختی و زمین شناختی، محل زیست گونه های گیاهی و جانوری در معرض خطر و مناطق دارای ارزش علمی و حفاظتی و زیباشناسی اطلاق می شود.
پدیده ها یا مناطق مورد اشاره که اصطلاحا اموال طبیعی نامید می شوند براساس ضوابط مشخصی به عنوان میراث جهانی در نظر گرفته خواهند شد که عبارتند از:
نمونه های برجسته ای که معرف مراحل عمده سیر تحول زمین هستند. از جمله نشانه ها و مدارک مربوط به شیوه های زیست، فرآیندهای هنوز فعال زمین شناسی در تحول و شکل گیری زمین یا عناصر زمینی، آثار رویدادهای طبیعی مهم، نمونه های شاخص معرف فرآیندهای بوم شناختی، زیست شناختی مربوط به تحول بوم سازگان های آب شیرین، بوم سازگان های دریایی یا ساحلی و اجتماعات گیاهی و جانوری، آثار معرف پدیده های طبیعی یا حوزه هایی که زیبایی طبیعی استثنایی و اهمیت زیباشناختی دارند، زیست گاه های طبیعی که از نظر حفظ تنوع زیست شناختی اهمیت بسیار دارند، از جمله آن دسته ای که دربرگیرنده گونه های در معرض خطرند و از جنبه علمی یا حفاظتی ارزش جهانی استثنایی دارند.
از سال ۱۹۹۶ روابط و مناسبات متقابل آدمی و محیط زیست اطرافش نیز به عنوان چشم اندازهای فرهنگی مورد توجه قرار گرفته است. چشم اندازهای فرهنگی که تلفیقی از عملکردهای طبیعت و بشرند نشانگر تکامل جامعه انسانی و سکونت انسان ها در طی قرون و اعصار تحت تاثیر موانع یا امکاناتی که طبیعت در اختیار آنها قرار داده و کنش و واکنش متقابل آنهاست.
از یک نگاه میراث طبیعی را می توان در برگیرنده تمامی پدیده های طبیعی دارای جایگاه یا نقش فرهنگی دانست، از گذشته های دور در آغاز پیدایش اندیشه بشری تا به امروز. در مواردی این پدیده ها نقش خویش را تا به امروز نیز همچنان حفظ کرده اند و گاهی تنها در اسطوره ها و باورهای کهن باقی مانده اند. نکته شایان توجه در این خصوص آنست که در گذر زمان همسو با تکامل و تعامل اندیشه ها و باورها، نگرش آدمی به این پدیده ها نیز دستخوش تغییر گردیده است. این نقش و جایگاه زمانی در شکل تقدس در باورها و اعتقادات آدمی شکل گرفته و گاه به جهت اهمیتی است که در معیشت زندگی روزمره انسان داشته و دارد.
از نگاهی دیگر پدیده های طبیعی که دارای نقشی اثرگذار یا هر گونه عملکرد و تعامل در پیدایش و یا تداوم حیات انسانی یا تمدن های بشری بوده یا هستند میراث طبیعی محسوب می شوند. کنش و واکنش ها و تعامل های بین آدمی و زیست بومش در طی قرون و اعصار متمادی شکل گیری مجموعه ای از دانسته ها را موجب گردیده که انتقال و انباشت آنها در گذر نسل ها دانشی را گرد آورده که همان فناوری است.
چگونگی پیدایش فناوری در سالیان کهن و تکوین آن همواره تابعی از متغیرهای شرایط زیست محیطی انسان بوده، در تمدن های گوناگون در هر منطقه متناسب با شرایط طبیعی و محیطی صورت های گوناگونی یافته چرا که آدمی نیز گوناگونی های جبری طبیعت را با دامنه اختیار و یاری اندیشه خویش مهار کرده است. در نتیجه گاه دستاوردهای بهره گیری از فناوری سنتی و گاه بنیادهای پیدایش این فناوری در شرایطی که حاصل تعامل و بلافصل انسان و طبیعت باشند را می توان میراث طبیعی لحاظ کرد البته این زمانی است که این درهم آمیختگی دستاوردی شگرف، ارزشمند، زیبا و یا اثرگذار در حیات بشری را پدید آورده باشد.
زیستگاه های اولیه انسان به جهت استفاده آدمی از پدیده های طبیعی مانند غارها چنانچه دارای ویژگی های خاص و منحصربه فرد بوده و نشانه هایی از رویداد یا تحول ویژه در حیات انسانی باشند میراث طبیعی به شمار می آیند.
نگرشی ژرف تر و وسیع تر پیرامون زیستگاه های انسانی، از زیستگاه های اولیه بشر نخستین تا کلان شهرهای مدرن امروزی و دیگر سازه های بشری که حاصل چالش بین انسان و طبیعت برای فراهم آوردن ملزومات حیات آدمی بوده اند، همواره دارای نشانه های متعددی از اثرات مستقیم زیست بوم به عنوان عامل اصلی کنترل کننده ترکیب، شکل اجزا و مصالح تا طراحی و سامان دهی کلی آن هستند. شناخت و بررسی تمامی علل، عوامل و اینگونه نشانه های موثر در پیدایش و شکل گیری زیستگاه ها و تمدن ها از گذشته تا حال و آنچه موجب توسعه و تکامل آنها از یک سو یا محدودیت و محو آنها از سوی دیگر گردیده است تمامی پدیده های طبیعی در این ارتباط موضوع میراث طبیعی خواهند بود.
علل و عوامل طبیعی موثر در مهاجرت های دایمی اقوام و گروه های کوچک و بزرگ انسانی از روزگاران کهن تا امروز و یا کوچ نشینی در ارتباط با عوامل آب و هوایی و شرایط اقلیمی و سایر متغیرهای زیست محیطی از قبیل موضوعات مورد بحث در مطالعات میراث طبیعی از این دیدگاه به شمار می روند.
زیست بوم تمامی گیاهان یا جانورانی که از ویژگی های یک منطقه خاص جغرافیایی باشند و یا به جنس و گونه ای با خصوصیات منحصربه فرد تعلق داشته باشند اعم از جانورانی که دائما در محدوده جغرافیایی خاصی زندگی کنند و یا آنهایی که مهاجرند ولی از مسیرهایی ویژه عبور می کنند، از منظر نقش و جایگاه شان در معیشت، باورها و اعتقادات و یا دیگر جنبه های زندگی انسانی میراث طبیعی محسوب می شوند. مناطق رویش مجموعه ها و یا گاهی گونه های ارزشمندی از گیاهان دارویی از نمونه های بارز این تعریف هستند.
مناطقی که محل رخدادی تاریخی حایز ارزش و اثرگذار در مسیر تحولات تاریخ یک قوم یا ملت باشند در زمره میراث طبیعی قرار می گیرند. از این جمله از "دشت چالدران" یا "تنگ آریوبرزن" می توان یاد کرد.
گاهی میراث طبیعی عنصری است از عناصر معمول طبیعی که عموما به سبب شکل طبیعی ویژه، محل خاص قرارگیری و یا نوع کاربری آن دارای جایگاه و نقش فرهنگی ویژه ای است. در اغلب موارد شکل خاصی در ذهن مردمان در سالیانی بسیار دور تداعی کننده نشانه ای از باوری کهن بوده است. صخره هایی با اشکالی شبیه به جانداران مانند سنگ عقاب در سبلان که پاسبان راهی است که به قله مقدس سلطان ختم می شود و یا فسیل یک دو کفه ای با نام لوفا دیکوتوما (Lopha dichotoma) که در جنوب ایلام آن را اثر چنگ پری و موجب افزایش رزق و روزی و برکت می دانند و یا " زندان سلیمان" در نزدیکی تخت سلیمان همگی میراث طبیعی هستند.
گاهی آثار تاریخی و مناطق یا پدیده های طبیعی مانند کوه یا صخره ای که محل سکونت این آثار هستند به سبب باوری که بعدها در مورد آنها پیدا شده است دارای نقش فرهنگی ویژه و اثر بخش می گردند، که در این صورت میراث طبیعی محسوب می شوند. از این موارد می توان به «دکان داوود» در شرق شهر سر پل ذهاب و صخره عظمی که روی آن واقع شده و یا کوه تخت بلقیس اشاره کرد.
مناطق یا پدیده های طبیعی که در اسطوره ها یا متون کهن از تقدس یا نقش فرهنگی آنها یاد شده است مانند کوه اسپروژ در شاهنامه یا رودهای مقدسی که سرزمین ایران ویج را در برمی گرفته اند و یا دریاچه "چیچست" ، مشخصا در تعریف میراث طبیعی قرار می گیرند.
میراث طبیعی در معنای بسیط آن باید از جنبه های گوناگون مورد بررسی قرار گیرد. براساس تعریف مبنایی ارایه شده در کنوانسیون ۱۹۷۲ یونسکو میراث طبیعی به تشکل های فیزیکی، زیست شناختی و زمین شناختی، محل زیست گونه های گیاهی و جانوری در معرض خطر و مناطق دارای ارزش علمی و حفاظتی و زیباشناسی اطلاق می شود.
پدیده ها یا مناطق مورد اشاره که اصطلاحا اموال طبیعی نامید می شوند براساس ضوابط مشخصی به عنوان میراث جهانی در نظر گرفته خواهند شد که عبارتند از:
نمونه های برجسته ای که معرف مراحل عمده سیر تحول زمین هستند. از جمله نشانه ها و مدارک مربوط به شیوه های زیست، فرآیندهای هنوز فعال زمین شناسی در تحول و شکل گیری زمین یا عناصر زمینی، آثار رویدادهای طبیعی مهم، نمونه های شاخص معرف فرآیندهای بوم شناختی، زیست شناختی مربوط به تحول بوم سازگان های آب شیرین، بوم سازگان های دریایی یا ساحلی و اجتماعات گیاهی و جانوری، آثار معرف پدیده های طبیعی یا حوزه هایی که زیبایی طبیعی استثنایی و اهمیت زیباشناختی دارند، زیست گاه های طبیعی که از نظر حفظ تنوع زیست شناختی اهمیت بسیار دارند، از جمله آن دسته ای که دربرگیرنده گونه های در معرض خطرند و از جنبه علمی یا حفاظتی ارزش جهانی استثنایی دارند.
از سال ۱۹۹۶ روابط و مناسبات متقابل آدمی و محیط زیست اطرافش نیز به عنوان چشم اندازهای فرهنگی مورد توجه قرار گرفته است. چشم اندازهای فرهنگی که تلفیقی از عملکردهای طبیعت و بشرند نشانگر تکامل جامعه انسانی و سکونت انسان ها در طی قرون و اعصار تحت تاثیر موانع یا امکاناتی که طبیعت در اختیار آنها قرار داده و کنش و واکنش متقابل آنهاست.
از یک نگاه میراث طبیعی را می توان در برگیرنده تمامی پدیده های طبیعی دارای جایگاه یا نقش فرهنگی دانست، از گذشته های دور در آغاز پیدایش اندیشه بشری تا به امروز. در مواردی این پدیده ها نقش خویش را تا به امروز نیز همچنان حفظ کرده اند و گاهی تنها در اسطوره ها و باورهای کهن باقی مانده اند. نکته شایان توجه در این خصوص آنست که در گذر زمان همسو با تکامل و تعامل اندیشه ها و باورها، نگرش آدمی به این پدیده ها نیز دستخوش تغییر گردیده است. این نقش و جایگاه زمانی در شکل تقدس در باورها و اعتقادات آدمی شکل گرفته و گاه به جهت اهمیتی است که در معیشت زندگی روزمره انسان داشته و دارد.
از نگاهی دیگر پدیده های طبیعی که دارای نقشی اثرگذار یا هر گونه عملکرد و تعامل در پیدایش و یا تداوم حیات انسانی یا تمدن های بشری بوده یا هستند میراث طبیعی محسوب می شوند. کنش و واکنش ها و تعامل های بین آدمی و زیست بومش در طی قرون و اعصار متمادی شکل گیری مجموعه ای از دانسته ها را موجب گردیده که انتقال و انباشت آنها در گذر نسل ها دانشی را گرد آورده که همان فناوری است.
چگونگی پیدایش فناوری در سالیان کهن و تکوین آن همواره تابعی از متغیرهای شرایط زیست محیطی انسان بوده، در تمدن های گوناگون در هر منطقه متناسب با شرایط طبیعی و محیطی صورت های گوناگونی یافته چرا که آدمی نیز گوناگونی های جبری طبیعت را با دامنه اختیار و یاری اندیشه خویش مهار کرده است. در نتیجه گاه دستاوردهای بهره گیری از فناوری سنتی و گاه بنیادهای پیدایش این فناوری در شرایطی که حاصل تعامل و بلافصل انسان و طبیعت باشند را می توان میراث طبیعی لحاظ کرد البته این زمانی است که این درهم آمیختگی دستاوردی شگرف، ارزشمند، زیبا و یا اثرگذار در حیات بشری را پدید آورده باشد.
زیستگاه های اولیه انسان به جهت استفاده آدمی از پدیده های طبیعی مانند غارها چنانچه دارای ویژگی های خاص و منحصربه فرد بوده و نشانه هایی از رویداد یا تحول ویژه در حیات انسانی باشند میراث طبیعی به شمار می آیند.
نگرشی ژرف تر و وسیع تر پیرامون زیستگاه های انسانی، از زیستگاه های اولیه بشر نخستین تا کلان شهرهای مدرن امروزی و دیگر سازه های بشری که حاصل چالش بین انسان و طبیعت برای فراهم آوردن ملزومات حیات آدمی بوده اند، همواره دارای نشانه های متعددی از اثرات مستقیم زیست بوم به عنوان عامل اصلی کنترل کننده ترکیب، شکل اجزا و مصالح تا طراحی و سامان دهی کلی آن هستند. شناخت و بررسی تمامی علل، عوامل و اینگونه نشانه های موثر در پیدایش و شکل گیری زیستگاه ها و تمدن ها از گذشته تا حال و آنچه موجب توسعه و تکامل آنها از یک سو یا محدودیت و محو آنها از سوی دیگر گردیده است تمامی پدیده های طبیعی در این ارتباط موضوع میراث طبیعی خواهند بود.
علل و عوامل طبیعی موثر در مهاجرت های دایمی اقوام و گروه های کوچک و بزرگ انسانی از روزگاران کهن تا امروز و یا کوچ نشینی در ارتباط با عوامل آب و هوایی و شرایط اقلیمی و سایر متغیرهای زیست محیطی از قبیل موضوعات مورد بحث در مطالعات میراث طبیعی از این دیدگاه به شمار می روند.
زیست بوم تمامی گیاهان یا جانورانی که از ویژگی های یک منطقه خاص جغرافیایی باشند و یا به جنس و گونه ای با خصوصیات منحصربه فرد تعلق داشته باشند اعم از جانورانی که دائما در محدوده جغرافیایی خاصی زندگی کنند و یا آنهایی که مهاجرند ولی از مسیرهایی ویژه عبور می کنند، از منظر نقش و جایگاه شان در معیشت، باورها و اعتقادات و یا دیگر جنبه های زندگی انسانی میراث طبیعی محسوب می شوند. مناطق رویش مجموعه ها و یا گاهی گونه های ارزشمندی از گیاهان دارویی از نمونه های بارز این تعریف هستند.
مناطقی که محل رخدادی تاریخی حایز ارزش و اثرگذار در مسیر تحولات تاریخ یک قوم یا ملت باشند در زمره میراث طبیعی قرار می گیرند. از این جمله از "دشت چالدران" یا "تنگ آریوبرزن" می توان یاد کرد.
گاهی میراث طبیعی عنصری است از عناصر معمول طبیعی که عموما به سبب شکل طبیعی ویژه، محل خاص قرارگیری و یا نوع کاربری آن دارای جایگاه و نقش فرهنگی ویژه ای است. در اغلب موارد شکل خاصی در ذهن مردمان در سالیانی بسیار دور تداعی کننده نشانه ای از باوری کهن بوده است. صخره هایی با اشکالی شبیه به جانداران مانند سنگ عقاب در سبلان که پاسبان راهی است که به قله مقدس سلطان ختم می شود و یا فسیل یک دو کفه ای با نام لوفا دیکوتوما (Lopha dichotoma) که در جنوب ایلام آن را اثر چنگ پری و موجب افزایش رزق و روزی و برکت می دانند و یا " زندان سلیمان" در نزدیکی تخت سلیمان همگی میراث طبیعی هستند.
گاهی آثار تاریخی و مناطق یا پدیده های طبیعی مانند کوه یا صخره ای که محل سکونت این آثار هستند به سبب باوری که بعدها در مورد آنها پیدا شده است دارای نقش فرهنگی ویژه و اثر بخش می گردند، که در این صورت میراث طبیعی محسوب می شوند. از این موارد می توان به «دکان داوود» در شرق شهر سر پل ذهاب و صخره عظمی که روی آن واقع شده و یا کوه تخت بلقیس اشاره کرد.
مناطق یا پدیده های طبیعی که در اسطوره ها یا متون کهن از تقدس یا نقش فرهنگی آنها یاد شده است مانند کوه اسپروژ در شاهنامه یا رودهای مقدسی که سرزمین ایران ویج را در برمی گرفته اند و یا دریاچه "چیچست" ، مشخصا در تعریف میراث طبیعی قرار می گیرند.
__________________
نظرات شما عزیزان:
????????: معنای گسترده میراث طبیعی, ,
